หมอแนะ: 5 วิธีป้องกันสิว หลังออกกำลังกาย

ป้องกันสิว

การออกกำลังกายเพื่อสุขภาพเป็นสิ่งที่ดี แต่สุขภาพผิวพรรณของเราก็เป็นสิ่งสำคัญไม่ด้อยกว่ากัน หลายคนมักประสบปัญหาสิวหลังออกกำลังกาย ยิ่งเหงื่อออกมาก โอกาสเกิดสิวก็มากขึ้นเป็นเงาตามตัวไปด้วย เพราะอะไร สิวถึงขึ้นง่ายกว่าปกติหลังออกกำลังกาย จะมีวิธีใดบ้างจะป้องกันสิวหลังการออกกำลังกาย

ทำไมหลังออกกำลังกายจึงมีโอกาสเกิดสิวมากกว่าปกติ?

นั่นเพราะว่าการออกกำลังกายจะทำให้รูขุมขนเปิดขยายตัวเปิดกว้างทุกครั้ง เพื่อรับออกซิเจนเข้าไปหล่อเลี้ยงเซลล์ผิวให้เปล่งปลั่ง มีชีวิตชีวา แต่ขณะเดียวกันก็เปิดโอกาสให้เชื้อแบคทีเรียและฝุ่นสิ่งสกปรกต่าง ๆ เข้าไปอุดตันรูขุมขนได้ง่ายกว่าปรกติได้อีกด้วย ยิ่งไปกว่านั้น เมื่อร่างกายเริ่มหลั่งเหงื่อออกมาเพื่อปรับสมดุลอุณหภูมิในร่างกาย ก็ยิ่งทำให้เหงื่อไคลพร้อมสิ่งสกปรกบนผิวไหลรวมจนจับตัวกลายเป็นสิวอีกทอดไม่จบสิ้น

เหงื่อเป็นสาเหตุของการเกิดสิวอย่างไร?

อันที่จริงการขับเหงื่อกลับช่วยให้ผิวพรรณดียิ่งขึ้นด้วยซ้ำ เนื่องจากเป็นการขับสารพิษ สิ่งสกปรก และไขมันที่คลายออกตามผิวหนังให้ผิวแลดูเปล่งปลั่ง ชุ่มชื้น และลดโอกาสการเกิดสิวได้อีกด้วย อาจกล่าวได้ว่า การหลั่งเหงื่อเป็นการดีท็อกซ์ด้วยวิธีการทางธรรมชาติของร่างกายก็คงไม่ผิดนัก ทว่าหลังเหงื่อออกแล้ว ควรรีบทำความผิวบริเวณนั้นโดยเร็ว เพื่อป้องกันสิวที่เกิดการหมักหมมสิ่งสกปรกบนผิว

‘โรคแพ้เหงื่อ’ สาเหตุสำคัญของการเกิดสิวผด

อย่างไรก็ตาม ยังมีอีกกรณีหนึ่งที่อาจทำให้เหงื่อกลายเป็นสาเหตุของการเกิดสิวผดได้ ซึ่งนอกจากนี้จะทำให้เกิดอาการแสบคัน ยังก่อเกิดผื่นแดงตามผิวได้อีกด้วย หากมีสิวเกิดขึ้นในลักษณะดังกล่าวก็เป็นไปได้สูงว่าอาจเป็น ‘โรคแพ้เหงื่อ’

โรคแพ้เหงื่อ (Sweat Allergy) เป็นโรคผื่นภูมิแพ้ผิวหนัง (Atopic Dermatitis) ชนิดหนึ่งที่เกิดจากผิวหนังทำปฏิกิริยากับเหงื่อ จนกระตุ้นระบบภูมิต้านทานให้ทำงานผิดปกติจนกลายเป็นสิวผดตามมา โดยมากมักเกิดจากสภาพอากาศร้อนอบอ้าว ร่วมกับตอนหลั่งเหงื่อปริมาณมากหลังออกกำลังกาย

ประเภทของสิวหลังออกกำลังกาย

สิวที่เกิดขึ้นหลังออกกำลังกายมีหลากหลายชนิด แต่เราสามารถแบ่งประเภทสิวตามลักษณะที่เกิดขึ้นได้ 3 ประเภท

สิวอุดตัน

สิวอุดตัน (Comodones) เป็นสิวประเภทหนึ่งที่มีลักษณะเป็นหัวนูน อันเกิดจากการอุดตันของสิ่งสกปรกต่าง ๆ เช่น ฝุ่น เหงื่อจากการออกกำลังกาย และไขมัน ที่ร่างกายขับออกมาจับตัวกันบริเวณรูขุมขนของผิว จนเกิดเป็นสิวอุดตันในที่สุด

สิวอักเสบ

สิวอักเสบ (Inflammed Acne หรือ Inflammatory Acne) เป็นสิวที่มีระดับรุนแรงกว่า โดยมีสาเหตุเช่นเดียวกับสิวอุดตัน ทว่ามีเชื้อแบคทีเรียบางชนิด เช่น P.acnes, C.acnes คอยจับตัวรวมกับสิ่งสกปรกเข้าไปอุดตันรูขุมขนหลังออกกำลังกาย จนเกิดเป็นสิวอักเสบที่มีลักษณะเป็นก้อนบวมแดงและรู้สึกเจ็บเมื่อต้องสัมผัส

สิวผด

สิวผด (Acne Aestivalis หรือ Acne Mallorca) หรือ สิวเทียม คืออาการลมพิษอย่างหนึ่ง มีลักษณะตุ่มแข็งเม็ดเล็ก ๆ สีแดง หรือสีเนื้อปกติ ซึ่งกระจายตัวตามผิว สาเหตุยังไม่แน่ชัด แต่เบื้องต้นเกิดจากผิวหนังสัมผัสกับเหงื่อ และความร้อนมากเกินไปหรือเกิดจากโรคภูมิแพ้เหงื่อ จนเกิดการระคายเคืองของผิวหนังและกลายเป็นสิวผดในที่สุด

แล้วเราจะป้องกันสิวได้อย่างไรบ้าง?

นอกเหนือจากการหมั่นล้างหน้าทำความสะอาดผิวทุกครั้งหลังออกกำลังกายแล้ว ยังมีข้อแนะนำเพิ่มเติมอีก 5 วิธีที่จะช่วยป้องกันสิวไม่ให้เกิดขึ้นบนผิวของเราอีกด้วย

1. เปลี่ยนเสื้อผ้าให้เร็วที่สุด เพื่อป้องกันการสะสมเชื้อโรคกับเหงื่อ

เสื้อผ้าที่ชุ่มไปด้วยเหงื่อระหว่างออกกำลังกาย ถือเป็นแหล่งสะสมเชื้อโรคและสิ่งสกปรกต่าง ๆ ที่มาจากภายนอก หากสัมผัสกับผิวกายของเราก็อาจเสี่ยงเกิดสิวได้ ดังนั้นควรเตรียมเสื้อผ้ามาเปลี่ยนทุกครั้งที่ออกกำลังกาย และเสื้อผ้าที่ควรใช้ จะต้องเป็นชุดที่ระบายอากาศได้ดี และไม่เสียดสีกับผิวหนัง

2. หลังออกกำลังกาย ควรอาบน้ำให้สะอาดทันที

ก่อนเปลี่ยนเสื้อผ้าควรอาบน้ำชำระล้างสิ่งสกปรก ฝุ่น แบคทีเรียต่าง ๆ ออกจากผิวโดยเร็ว เพื่อเลี่ยงการหมักหมมและสะสมของเชื้อโรคจนส่งทอดไปสู่กระบวนการเกิดปัญหาผิวต่อไป นอกเหนือจะนั้นจะใช้คลีนเซอร์ชนิดอ่อนหรือกลุ่ม Non-comedogenic ร่วมด้วย ก่อนเช็ดทำความสะอาดด้วยน้ำอุ่น

3. ใช้ครีมอาบน้ำหรือสบู่ ที่มีสครับขัดผิว

สำหรับครีมอาบน้ำหรือสบู่ที่ใช้ จะต้องมีสครับขัดผิว และมีส่วนประกอบที่ช่วยในการผลัดเซลล์ผิว เช่น กรดซาลิซิลิก (salicylic acid) เป็นต้น เพราะนอกจากจะช่วยขจัดคราบไขมัน เชื้อแบคทีเรีย และสิ่งสกปรกต่างๆ ได้แล้ว ยังช่วยขัดเซลล์ผิวเก่าที่ตายแล้ว หรือมีความเสี่ยงต่อการเกิดสิวอุดตันได้อีกด้วย

4. ใช้ผ้าขนหนูสะอาดเช็ดเหงื่อ

ในผ้าขนหนูก็อาจเป็นแหล่งสะสมเชื้อโรคและสิ่งสกปรกได้เช่นกัน จึงควรใช้ผ้าขนหนูที่ซักสะอาดเรียบร้อยก่อนใช้งานทุกครั้ง และไม่ควรใช้ผ้าขนหนูร่วมกับคนอื่นด้วย นอกจากนี้ เมื่อเช็ดเหงื่อลำตัว ควรเช็ดเบา ๆ และ ช้า ๆ เพื่อป้องกันการเสียดสีผิวจนก่อให้เกิดสิว

5. ใช้ครีมบำรุงผิวที่มีส่วนประกอบ Retinoid

การใช้ครีมก็เป็นอีกทางเลือกที่จะช่วยป้องกันสิวได้ เนื่องจาก Retinoid คืออนุพันธ์วิตามินเอที่มีคุณสมบัติช่วยผลัดเซลล์ผิวและลดการอักเสบของสิวได้ นอกจากนี้ยังช่วยขจัดคราบต่าง ๆ บนรูขุมขนได้ดีอีกด้วย โดยสามารถหาซื้อได้ตามร้านยาทั่วไป

หากพยายามป้องกันสิวทุกวิธีแล้ว แต่ก็ยังไม่ได้ผลเสียที ควรเข้าพบแพทย์จะดีที่สุด เพื่อให้แพทย์ตรวจอาการและหาสาเหตุที่ก่อเกิดสิว เป็นโรคแพ้เหงื่อหรือว่าเป็นโรคภูมิแพ้อาหารแฝงร่วมด้วยหรือไม่ เพื่อเลือกแนวทางรักษาที่เหมาะสมแก่บุคคลต่อไป

แหล่งอ้างอิง

เพ็ญวดี พัฒนปรีชากุล. (ม.ป.ป.). "ผื่นแพ้เหงื่อ"ภัยผิวหนังจากความร้อน. สืบค้นเมื่อ 16 พฤกษภาคม 2566,
จาก https://www.si.mahidol.ac.th/sidoctor/sirirajonline2021/Article_files/1466_1.pdf

American Academy of Dermology Association (n.d). Is Your Workout Causing Your Acne?. Retrieved

from https://www.aad.org/public/diseases/acne/causes/workouts

Nancy Schimelpfening. (2020). 10 Tips to Save Your Skin from Post-Workout Acne. Retrieved
from https://www.healthline.com/health-news/how-to-work-out-without-breaking-out

Takaaki Hiragun, Michihiro Hide. (2016) Sweat Allergy. Retrieved
from https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/27584969/